Egon Schiele (ur. 12 czerwca 1890 w Tulln, zm. 31 października 1918 w Wiedniu), austriacki malarz i grafik. Wykształcił indywidualny styl,inspirowany secesją. Autor ekspresyjnych aktów, autoportretów i portretów (m.in. Para miłosna), ale i wielu pejzaży. Został oskarżony o szerzenie pornografii

Dzieciństwo i młodość

Egon Schiele urodził się w austriackim miasteczku Tulln. Jego ojciec, Adolf, pracował w Austriackich Kolejach Państwowych (młody Egon spędzał wiele czasu na rysowaniu pociągów), zaś jego matka, Marie, pochodziła z Českiego Krumlova. Kiedy Schiele miał 15 lat, jego ojciec zmarł na syfilis. Niejako dzięki temu Schiele (będący pod opieką wuja ze strony matki) trafił do Kunstgewerbeschule w Wiedniu, gdzie kiedyś studiował Gustav Klimt. W czasie pierwszego roku nauki Schiele był zmuszony zmienić szkołę na bardziej konserwatywną Akademie der Bildenden Künste, również wiedeńską. Studiował tam malarstwo i rysunek, ale był sfrustrowany przez konserwatyzm szkoły.

W 1907 Schiele poznał Gustava Klimta. Mistrz wiedeńskiej secesji w ogóle wspierał młodych twórców, a prace Egona wydały mu się wyjątkowo obiecujące. Kupował rysunki Schielego, znajdował dla niego modeli i modelki oraz przedstawiał go potencjalnym patronom - generalnie, roztoczył nad nim swoją protekcję. Wprowadzał młodego artystę zwłaszcza w środowisko wiedeńskiej secesji, której wkrótce Egon stał się ważnym przedstawicielem.

W 1908 odbyła się pierwsza wystawa prac Schielego w Klosterneuburgu. Egon opuścił Akademię w 1909, po ukończeniu trzeciego roku i związał się z Neukunstgruppe ("grupa nowej sztuki"), założoną przez niego i paru kolegów z byłej szkoły. Wkrótce Klimt załatwił Schielemu wystawienie paru jego prac w wiedeńskim Kunstschau, gdzie były również pokazywane obrazy Edvarda Muncha, Jana Tooropa i Vincenta van Gogha.

Miłość i kontrowersje

W 1911 Schiele poznał siedemnastoletnią Valerie Neuzil, zwaną Wally. Była to początkowo modelka Klimta, jednak po poznaniu Schielego zakochali się w sobie, zamieszkali razem i Wally pozowała do wielu obrazów Egona. Schiele i Wally chcieli uciec od tego, co postrzegali jako klaustrofobiczne wiedeńskie otoczenie - wyjechali wspólnie do Krumau w południowych Czechach, skąd pochodziła matka Schielego i gdzie znajduje się obecnie muzeum poświęcone artyście. Mimo, iż rodzina Egona miała w Krumau wiele znajomości, wkrótce z miasta wyrzucili ich mieszkańcy oburzeni trybem życia Wiedeńczyków oraz "podejrzanymi" kontaktami Schielego z młodymi modelkami.

Egon i Wally przenieśli się razem do Neugelbach, 35 km na zachód od Wiednia. Schiele miał tam studio podobne do wiedeńskiego. Mieszkańcy miasteczka byli równie konserwatywni, jak ci z Krumau. W kwietniu 1912 Schiele został oskarżony o uwiedzenie niepełnoletniej modelki. Kiedy policja przybyła do jego pracowni, zastała tam ponad sto rysunków, które uznała za pornograficzne. Wkrótce zaaresztowano malarza - na rozprawie sądowej sędzia spalił jeden z "niegodnych" rysunków nad płomieniem świecy; Schiele spędził dwadzieścia jeden dni w areszcie i szczęśliwie tylko trzy dni w celi. Zdążył jednak poznać trudy życia w więzieniu - namalował serię dwunastu obrazów obrazujących te właśnie. W 1915 Schiele poznał siostry Edith i Adéle Harms, które mieszkały z rodzicami blisko jego pracowni. Były to mieszczanki z klasy średniej. W kwietniu Egon i Edith zaręczyli się, a wierna Wally została chłodno porzucona przez kochanka. Wbrew życzeniom rodziny, Edith poślubiła Schielego w czerwcu 1915.

Wojna

W czasie pierwszej wojny światowej Schiele miał możliwość spełnienia swoich artystycznych dążeń. Jego prace prezentowały dojrzałość artysty w pełni jego zdolności. Był zapraszany na wiele wystaw w Wiedniu, Zurychu, Pradze i Dreźnie. Wystawiano go też (często razem z Neukunstgruppe) w Kolonii, Monachium (dwa razy, w tym raz solo) oraz w Paryżu (również solo). Ceny jego prac wzrosły i stał się już naprawdę znany "w środowisku".

Jesienią 1918 epidemia hiszpanki zabiła ponad 20 mln ludzi w całej Europie. Edith, będąca w szóstym miesiącu ciąży, zmarła 28 października - Schiele zaś zaledwie trzy dni po niej. Miał 28 lat. Jego ostatnimi pracami było parę szkiców, przedstawiających Edith.

Schiele na rynku sztuki

Na rynku sztuki najbardziej poszukiwane są akty i autoportrety. Ich ceny oscylują wokół 5-7 milionów GBP. W czerwcu 2003 roku obraz Schielego zrabowany w 1938 przez Nazistów ze zbiorów wiedeńskiego magnata tekstylnego W. Hellmanna został sprzedany anonimowemu telefonicznemu nabywcy za rekordową cenę 20 930 000 USD podczas aukcji w domu aukcyjnym Sotheby's.

POWRÓT